I Liceum Ogólnokształcące dawne Polskie Gimnazjum im. Władysława Gębika w Kwidzynie

---

Historia powstania

Okres międzywojenny

W czasie międzywojnia Kwidzyn znajdował się w obrębie Prus Wschodnich, gdzie dominującą społecznością byli Niemcy. Niemniej jednak, istniała także lokalna mniejszość polska, która w obliczu licznych trudności starała się o edukację w swoim języku. Wtedy jedyna średnia szkoła polskojęzyczna działała w Bytomiu, co zmuszało polskie dzieci do nauki w języku niemieckim.

Po zakończeniu I wojny światowej rozpoczęły się starania o utworzenie pierwszej polskiej szkoły w tym rejonie Niemiec. Już w 1921 roku, Rada Ludowa w Kwidzynie ogłosiła zamiar powołania polskiej szkoły średniej. Z inicjatywą tą wystąpił Związek Polaków w Niemczech, a polska prasa oraz radio podjęły działania na rzecz budowy placówki, mającej na celu wspieranie tamtejszej mniejszości. Niestety, polscy działacze napotykali trudności ze strony niemieckich władz.

Zamierzeniem było zbudowanie szkoły w centralnej części miasta, niedaleko niemieckiego gimnazjum oraz urzędu ziemskiego. Uważano, że taka lokalizacja podniesie świadomość narodową wśród mieszkańców Kwidzyna. Inicjatywa napotkała jednak opór ze strony władz miejskich, które początkowo całkowicie odrzuciły pomysł. Dopiero w 1934 roku zgodzono się na budowę, lecz w lokalizacji niekorzystnej, na peryferiach miasta, co miało zniechęcić uczniów do uczęszczania do tej instytucji.

Budowę zapoczątkowano w 1936 roku, na działce o powierzchni 0,6 ha, według projektu architekta E. Fechnera z Olsztyna. Wśród głównych inicjatorów powstania szkoły znajdował się Bolesław Osiński, działacz oświatowy. Całość finansowania pochodziła z kredytów Banku Słowiańskiego. 31 października 1937 roku pruskie ministerstwo oświaty udzieliło koncesji na otwarcie polskiej szkoły w Kwidzynie. W dniu 10 listopada 1937 roku rozpoczęło działalność Polskie Gimnazjum, którego pełna nazwa brzmiała: Prywatna Szkoła z Planem Wyższej Uczelni i Polskim Językiem Nauczania. Dyrektorem został dr Władysław Gębik, natomiast grono pedagogiczne tworzyli m.in. Alfons Ratajczak, Wincenty Kowal oraz Feliks Nowakowski.

W roku 1938 w placówce uczyło się 162 uczniów z rodzin polskich z całej III Rzeszy. Gimnazjum wyróżniało się wysokim poziomem nauczania i wychowania, kształtując patriotyczne wartości wśród swoich uczniów. Hymnem placówki została Pieśń Kwidzyniaków, skomponowana przez Leona Kauczora, nauczyciela muzyki, dla uczczenia Kongresu Polaków w Niemczech w lutym 1938 roku. Długofalowy program ideowy sprawił, że szkoła zyskała miano „Polskiej Szkoły Walczącej”. Bursa dla uczniów i nauczycieli była popularnie nazywana „Rzecząpospolitą Kwidzyńską”.

W ciągu dwóch lat swojego istnienia, Polskie Gimnazjum narażone było na różnego rodzaju szykany, zarówno ze strony niemieckich władz, jak i lokalnych mieszkańców. Przykładem były ataki na budynek szkoły oraz prześladowania uczniów. Sytuacja pogarszała się z biegiem nazistowskiej propagandy na kilka tygodni przed wybuchem II wojny światowej. Ostatecznie, 25 sierpnia 1939 roku wszyscy uczniowie, nauczyciele oraz pracownicy zostali aresztowani przez hitlerowskie władze, a następnie deportowani do obozów w Tapiawie, a później Grünhof, co doprowadziło do rozwiązania Polskiego Gimnazjum. Większość nauczycieli oraz pracowników trafiła do obozów koncentracyjnych, w których wielu z nich zginęło.

Po II wojnie światowej

Po zakończeniu wojny, 1 września 1945 roku, placówka wznowiła działalność pod nową nazwą: Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące. Na krótko lekcje odbywały się w innym budynku, gdyż przedwojenny gmach był zniszczony i wciąż w trakcie odbudowy, a w udział w pracach angażowali się również wychowankowie szkoły. W kolejnym roku szkolnym, w roku 1945/1946, do placówki uczęszczało jedynie 132 uczniów oraz 8 nauczycieli, ale na zakończenie roku ich liczba wzrosła do około 300.

W 1949 roku uczniowie liceum stworzyli tajną Organizację Młodzieży Demokratyczno-Katolickiej, działającą przeciwko reżimowi komunistycznemu. Mimo sukcesów, organizacja została szybko zdemaskowana przez władze, a jej członkowie aresztowani za domniemane przynależności do organizacji niepodległościowych. W 1950 roku miały miejsce procesy, w wyniku których niektórzy zostali skazani na długie kary więzienia.

Z biegiem lat w szkole wprowadzane były różnorodne programy kształcenia. W 1958 roku powstało Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących, a w latach 1976-1992 funkcjonowała także filia Studium Wychowania Przedszkolnego w Elblągu. W latach 1965–1997 placówka nosiła imię Stefana Żeromskiego. Obecnie w Zespole Szkół nr 1 istnieją również trzy- oraz dwuletnie uzupełniające Liceum Wieczorowe.

Obecnie

W 1997 roku nadano szkole obecną nazwę, a jej patronem został Władysław Gębik, postać związana z jej przedwojenną historią. Obecnie Zespół Szkół nr 1 oferuje trzy- oraz dwuletnie uzupełniające Liceum Wieczorowe. Aktualnie do szkoły uczęszcza około 820 uczniów, z tego 540 w Liceum Ogólnokształcącym. Placówka zapewnia również internat dla uczniów spoza Kwidzyna.

Absolwenci

„Kategoria ta dotyczy absolwentów I Liceum Ogólnokształcącego w Kwidzynie, które wcześniej nosiło nazwę Polskiego Gimnazjum im. Władysława Gębika.”

---

Oceń: I Liceum Ogólnokształcące dawne Polskie Gimnazjum im. Władysława Gębika w Kwidzynie

---