Kurt Rosenfeld

---

Życiorys

Kurt Rosenfeld pochodził z rodziny fabrykanckiej o żydowskich korzeniach. W latach 1896–1899 studiował prawo oraz ekonomię na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim, a także w Berlinie, gdzie miał okazję uczyć się pod okiem znanego socjologa Maxa Webera. Po uzyskaniu stopnia doktora w 1905 roku, zdecydował się wstąpić do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD).

W 1905 roku zaczął swoją karierę jako adwokat w Berlinie. Jako prawnika zajmował się obroną wielu oskarżonych w sprawach politycznych, w tym m.in. Róży Luksemburg w 1914 roku, Kurta Eisnera oraz Georga Ledeboura. W latach 1910–1920 pełnił rolę radnego miejskiego z ramienia SPD.

Rosenfeld brał udział w I wojnie światowej w latach 1914–1918. W 1917 roku, z grupą innych polityków, przeciwnych wojennej polityce SPD, wstąpił do Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (USPD). Po rewolucji, od listopada 1918 do stycznia 1919 pełnił funkcję ministra sprawiedliwości Prus, a następnie został wybrany do pruskiej konstytuanty krajowej.

Reichstag (1920–1932)

W latach 1920–1932 Rosenfeld był posłem do Reichstagu. Wspólnie z Theodorem Liebknechtem i Georgiem Ledebourem, stanowili grupę największych przeciwników zjednoczenia USPD z Komunistyczną Partią Niemiec (KPD) i przystąpienia do SPD. W odróżnieniu od wspomnianych, Rosenfeld zdecydował się ponownie dołączyć do SPD w 1922 roku.

Obok Paula Leviego oraz Maxa Seydewitza, Rosenfeld znajdował się w gronie czołowych przedstawicieli lewicy w SPD. Od 1927 roku współwydawał pismo „Klassenkampf. Marxistische Blätter”, które stanowiło organ prasowy marksistowskiej lewicy w ramach SPD.

W marcu 1931 roku złamał dyscyplinę partyjną podczas głosowania w Reichstagu, co w rezultacie skutkowało jego wykluczeniem z SPD we wrześniu tego samego roku. Rozczarowany postawą partii wobec nazistów oraz ich słabym programem, zainicjował wraz z Seydewitzem utworzenie Socjalistycznej Partii Robotniczej Niemiec (SAD), gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego aż do 1933 roku. Współcześnie partia ta, według jego słów, *Cytat:* *”Nasze głowy poleciały. Ale nie poleciały w piach. Ciągle myślą i pracują: nad stworzeniem klasy rewolucyjnej, by zbudować fundament dla zjednoczenia klasy robotniczej.”*

Z czasem partia zdobyła około 20 tysięcy członków, ulokowanych politycznie pomiędzy KPD a SPD. W 1931 roku do SAD dołączyli członkowie Komunistycznej Partii Opozycji (KPO), co wkrótce zaowocowało wewnętrznymi sporami. W początkach 1933 roku Rosenfeld opuścił SAD, nawołując innych do dołączenia do KPD, podczas gdy Seydewitz nakłaniał do przystąpienia do SPD.

Kariera adwokacka

Rosenfeld, oprócz działalności politycznej, kontynuował swoją pracę jako prawnik. Współpracował z organizacją pomocową „Czerwona Pomoc” (Rote Hilfe), założoną przez Wilhelma Piecka i Clarę Zetkin, która była związana z KPD. Jego córka, adwokat Hilde Neumann (1905–1959), również angażowała się w działalność tej organizacji.

1931 – proces w sprawie pisma Weltbühne (niem. Weltbühne-Prozeß)

12 marca 1929 roku w „Weltbühne” ukazał się artykuł Waltera Kreisera, publikujący informacje na temat powiązań Reichswehry z przemysłem lotniczym. Kreiser, piszący pod pseudonimem Heinz Jäger, oskarżał przywódców Reichswehry o łamanie postanowień traktatu wersalskiego. Feldprokurator wszczął postępowanie w sprawie zdrady stanu. W marcu 1931 roku przed sądem stawili się wydawca „Weltbühne” Carl von Ossietzky oraz Walter Kreiser, a ich obrońcami byli Kurt Rosenfeld, Max Alsberg, Alfred Apfel, oraz Rudolf Olden. Proces zakończył się skazaniem von Ossietzky’ego i Kreisa na 18 miesięcy więzienia za zdradę tajemnicy wojskowej.

1932 – proces Abela o krzywoprzysięstwo (niem. Meineidsprozess Abel)

W 1932 roku dziennikarz Werner Abel stanął przed sądem, świadcząc na temat zagranicznych źródeł finansowania NSDP. Oskarżano NSDAP o przyjmowanie pieniędzy od Mussoliniego w zamian za rezygnację z roszczeń do Południowego Tyrolu. Rosenfeld był jednym z obrońców Abela. Podczas przesłuchania przez Rosenfelda, świadek nazistowski Christian Weber odmówił składania zeznań, co doprowadziło do wymierzenia mu grzywny. Gdy przesłuchiwany był Hitler, na początku odpowiadał na pytania, lecz później odmawiał dalszych zeznań, co skądinąd oburzyło Rosenfelda. Sąd nałożył na Hitlera grzywnę 1000 marek za jego zachowanie. Abel za swoje zeznania został skazany na trzy lata więzienia, a później zmarł w obozie koncentracyjnym Dachau w 1935 roku.

1933 – proces Röntgenstraße

29 sierpnia 1932 roku przed lokalem SA przy Röntgenstraße 12 w Berlinie miała miejsce bójka, podczas której zginął jeden SA-man, a dwóch zostało rannych. Oskarżono dziewięciu robotników o zabójstwo z motywów politycznych. Groziła im kara śmierci. Obrony podjęli się Hans Litten oraz Kurt Rosenfeld, który wykazał, że zeznania nazistów były kłamliwe. Wszyscy oskarżeni zostali uniewinnieni.

Pożar Reichstagu

W nocy z 27 na 28 lutego 1933 roku, gmach parlamentu Rzeszy (Reichstagsgebäude) w Berlinie spłonął, prawdopodobnie wskutek podpalenia. Tego samego dnia, naziści uderzyli w opozycję polityczną, doprowadzając do wydania przez prezydenta Rzeszy Paula von Hindenburga rozporządzenia „O ochronie narodu i państwa”, które znosiło podstawowe prawa obywatelskie Republiki Weimarskiej z 1919 roku. O podpalenie oskarżono holenderskiego komunistę, Marinusa van der Lubbega, którego ujęto na miejscu zdarzenia oraz prominentnych działaczy partii komunistycznej, w tym Ernsta Torglera. Rosenfeld, jako prawnik Torglera, towarzyszył mu, kiedy ten dobrowolnie chciał oczyścić się z zarzutów. Torgler został natychmiast aresztowany.

W wyniku dekretu wydanego 28 lutego 1933 roku, radykalnie aresztowano komunistycznych posłów, intelektualistów i prawników. Carl von Ossietzky oraz Ernst Thälmann zwrócili się do Rosenfelda z prośbą o ochronę prawną; jednak jemu również groziło aresztowanie. Zdołał jednak na czas wyjechać za granicę, przechodząc przez Czechosłowację do Francji, a następnie do USA.

Emigracja

W 1933 roku, wraz z węgierskim działaczem komunistycznym Sándorem Radó, założył w Paryżu międzynarodową niezależną agencję prasową „Inpress”. Po utracie obywatelstwa niemieckiego w 1934 roku, przyjął obywatelstwo amerykańskie w 1939 roku. Od 1940 roku współwydawał z Gerhardem Eislerem pismo „The German-American”, w którym publikowali teksty m.in. Alberta Nordena, Karla Obermanna, Alberta Schreinera oraz Alfreda Kantorowicza. Pismo to, wydawane w nakładzie 5-10 tysięcy egzemplarzy, nawoływało do zjednoczenia niemieckich emigrantów przeciwko narodowym socjalistom. Rosenfeld współpracował również przy wydawaniu gazety „Volksecho” oraz „Germany Today”.

Rosenfeld stał na czele organizacji German American Emergency Conference (GAEC), powołanej do życia wiosną 1942 roku, której celem była budowa ruchu antyhitlerowskiego. Działał również na rzecz uwolnienia Carla von Ossietzky’ego.

---

Oceń: Kurt Rosenfeld

---